www.kanonier.fora.pl

recenzent · Gość

Inflanty - kresy Kresów

Inflanty Polskie to szczególny przypadek „kresów Kresów”. Niezwykły w takim stopniu, iż do dzisiaj nie sformułowaliśmy jednoznacznej odpowiedzi na pytanie – istniały te Inflanty rzeczywiście czy też nie? Pierwszą próbą zmierzenia się z tym zagadnieniem, w sposób kompleksowy, jest książka profesora Krzysztofa Zajasa.

Rzeczą wartą uwagi wydaje się więc już sam fakt powstania tego studium. Autor podzielił swoją pracę na kilka, łatwo dających się wyszczególnić, części. Pierwszą stanowi dosyć obszerny wstęp historyczny, obejmujący także, w charakterze porównawczym, dzieje niemieckiej obecności na Łotwie i Estonii.

Następnie K. Zajas omawia historiografię polskich Inflant, której głównym i niemalże jedynym przedstawicielem był Gustaw Manteuffel. Ten ostatni zawdzięcza też autorowi omawianej pracy powrót do polskiej kultury współczesnej dzięki reedycjom jego dzieł w wydawnictwie Universitas. Ostatnią część pracy stanowi analiza literackiego dorobku polskich Inflantczyków.

Całości dopełniają aneksy, w których znajdują się m.in.: "Opisanie miasteczek w Xięstwie Inflantskiem Roku 1765", czy też bardzo interesujący "Raport z kwerendy w Łotewskiej Bibliotece Akademickiej oraz w Łotewskiej Bibliotece Narodowej w Rydze (2005)" autorstwa Jakuba Niedźwiedzia. Obszerna bibliografia może stanowić punkt wyjścia dla dalszych poszukiwań niejednego zainteresowanego historią "kresów Kresów".

rec · Gość

Część pierwsza to swoiste przypomnienie polskiemu Czytelnikowi czym owe Inflanty polskie były, gdzie leżały, i jakie trudne oraz poplątane dzieje stały się ich udziałem.

Wstęp ten wydaje się zdecydowanie konieczny wobec podnoszonej przez autora kilkakrotnie zupełnej nieznajomości tematu nie tylko wśród, idąc za klasykiem ostatnich lat, "zwykłych" Polaków, ale także warstw inteligenckich. Dobrym przykładem jest tu traktowanie Emilii Plater jako Litwinki, podczas gdy bardziej związana była ona z polskimi Inflantami.

Interesujące jest też potraktowanie tematyki w konwencji porównawczej z dziejami Niemców inflanckich. K. Zajas analizuje dokonaną przez historyków niemieckich mitologizację wydarzeń ryskich za Batorego (związanych z kalendarzem gregoriańskim), czy też próbę stworzenia legendy o pokojowej wymianie handlowej z Łotyszami.

Autor zarysowuje też przed polskimi historykami bardzo interesujące perspektywy badawcze. Takim wątkiem jest, zupełnie pominięta w historiografii polskiej, kwestia stosunków Kurlandii z jej zwierzchnością, czyli Rzeczpospolitą. Luka tym boleśniejsza, iż historycy niemieccy poczynili na tym polu badawczym dosyć znaczne postępy.

Infl · Gość

Podobnie też jest z ziemią piltyńską. Dzieje tej "małej republiki szlacheckiej", chociaż w ostatnich latach stały się przedmiotem studiów Bogusława Dybasia, nadal czekają na swoją całościową monografię.

Na ironię zakrawa fakt, że w tym przypadku (w odróżnieniu od innych obszarów kresowych) istnieje pełna dokumentacja - tzw. archiwum piltyńskie w zbiorach ryskich.